تحقیق حاضر در تابستان سال 1385، به منظور بررسی میزان ددت در رسوبات رودخانه سفید رود (حد فاصل سد تاریک تا بندر کیاشهر) در استان گیلان انجام گرفت . هدف از این تحقیق مقایسه مقادیر حاصله با حد مجاز استانداردهای جهانی جهت حصول اطمینان از سلامت منطقه به سبب موقعیت خاص منطقه ای و نقش آن در شیلات و تغذیه در کشور انجام شد و هم چنین عواملی مانند شیب رودخانه و یا فاصله از مصب دریا بر میزان تجمع این سم در رسوبات بستر در مسیر رودخانه نیز مورد بررسی قرار گرفت. 66 نمونه رسوب از 22 ایستگاه تهیه گردیده و پس از انتقال به ازمایشگاه میزان د.د.ت بر اساس روش استاندارد استخراج مایع از مایع و با استفاده از دستگاه GC با آشکار ساز ECD (Electrn Capture Detectr) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که در 11 ایستگاه از 22 ایستگاه مورد آزمایش ددت آشکار شد. حداقل و حداکثر میزان ددت شامل 001/0میلی گرم در لیتر و 89% میلی گرم در لیتر بود. در مجموع د.د.ت موجود در ایستگاه های مختلف در مقایسه با استاندارد اعلام شده توسط سازمان (Flrida Department f Envirnmental Prtectin FDEP) (1994) بیان گر بالا بودن این سم در 9 ایستگاه از 22 ایستگاه موردنظر می با شد. به منظور بررسی میزان ددت موجود و مقایسه آن با استاندارد ارایه شده از آزمون T-Test استفاده شد. (P-Value %53) ارزش p به دست آمده نشان می دهد که این امکان وجود دارد که در آینده نزدیک میزان سم ددت موجود در بستر رودخانه حد خطر برسد. برای تعیین رابطه بین شیب و غلظت ددت از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد که رابطه معنی داری به دست نیامد (P-Value 0.469) هم چنین برای بررسی رابطه بین فاصله از مصب دریا با مقدار سم ددت روش پیرسون مورد استفاده قرار گرفت که در این مورد نیز رابطه معنی دار مشاهده نگردید (P-Value 0.16).

رودخانه سفید رود بزرگترین و پر آب ترین رودخانه در سواحل ایرانی دریای خزر می باشد که به لحاظ اکولوژی حائز اهمیت می باشد و این رودخانه مکان تخمریزی اکثر ماهیان مهاجر دریای خزر می باشد. به لحاظ اهمیت آن آلودگی شوینده ها در آب آن به صورت فصلی طی دو سال (79-80) مورد بررسی قرار گرفت. از خروجی سد منجیل تا دهنه سفید رود مجموعا 32 نمونه آب بر داشت گردید و به روش مایع - مایع (کلروفرم و متیلن بلو) استخراج و غلظت شوینده با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر UV تعیین مقدار گردید که از مقدار سطح اعلام شده توسط WHO کمتربوده است. میانگین غلظت شوینده 0.031 میلی گرم بر لیتر و با حداکثر در دو سال متوالی به ترتیب 0.049، 0.046 میلی گرم بر لیتر بوده است. مقایسه آماری بین ایستگاه ها بازگو کننده عدم اختلاف معنی دار بین ایستگاه های مختلف و فصول نمونه برداری بوده است (P>0.05).

دریای مازندران به عنوان زیستگاه منحصر به فرد و عمده ماهی سفید در طی قرن جاری متحمل تغییرات عمده اکولوژیک و مدیریتی گشته است که یکی از تبعات چنین تغییراتی، تغییر در ترکیب و اجزای تشکیل دهنده اکوسیستم شکننده دریایی است. که پژوهش های محققان مختلف، حکایت از بروز چنین تغییراتی در پیکره و اجزای اکوسیستمی و موجودات زنده آن دارد. تحقیق حاضر به منظور تعیین مراحل رسیدگی جنسی ماهی سفید از طریق بررسی های زیستی و بررسی های بافتی اندام های جنسی در بخش جنوبی دریای مازندران صورت پذیرفته است. بدین منظور، ماهیان مهاجر به سواحل، رودخانه ها و محدوده مصبی آن ها در حاشیه جنوبی دریای مازندران به وسیله تورهای پره صید شده و شاخص های مرفومتریک و مرفومریستیک اندازه گیری و ثبت شدند آن گاه نمونه های فلسی و گنادی از آن ها استحصال گشت که پس از نمونه برداری و قرار دادن در محلول بوئن وآماده سازی ( مراحل آب گیری، شفاف سازی، قالب گیری و رنگ آمیزی به روش H & E)، بررسی بافتی با کمک میکروسکوپ نوری صورت پذیرفت. نتایج نشان می دهد که ماهیان نمونه برداری شده دارای میانگین طولی (349±58) میلی متر و وزنی (564±334) گرم و درصد ترکیب جنسی %45.6 ماده و %54.4 نر هستند. میزان رسیدگی جنسی بر اساس روش 6 مرحله ای نشان دهنده قرارگیری ماده ها در مرحله (IV و V، VI) در طی ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت بوده است. ماهیان ماده در اسفند %32 در مرحله V و %57 در مرحله IV و %11 در مرحله VI بوده اند این نسبت در فروردین به %87 مرحله V و %23 درصد مرحله VI و در اردیبهشت %94 مرحله V و %6 درصد مرحله VI تغییر می یابد. نرها در تمامی ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت دارای مرحله رسیدگی IV و V فعال یا VI غیر فعال بوده اند.

در این تحقیق تاثیر سموم، کودها و مواد شیمیایی بر آب رودخانه زیلکی رود گیلان بررسی شد. بدین منظور از پنج نقطه این رودخانه نمونه برداری شد و میزان فسفات، نیترات، آمونیوم، جیوه، ارسنیک، کادمیوم، ادیفنفوس، بوتاکلر و دیازینون بر روی نمونه ها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد حداکثر نیترات و آمونیوم به میزان 14.45 ppmو 0.34 همواره کمتر از حداکثر مجاز است ولی مقدار فسفات همواره نزدیک به حد مجاز 0.2 ppm و گاه فراتر از آن بوده است. مقدار فلز سنگین جیوه تا غلظت 5.6 ppb مشاهده شده که بسیار بیشتر از حداکثر مجاز است ولی ارسنیک و کادمیوم با حداکثر غلظت 9.26 ppb و 0.56 کمتر از حداکثر مجاز بوده اند. ادیفنفوس، دیازینون و بوتاکلر به ترتیب به مقدار 2.66 ppb، 2.48 و 49.7، در آب موجود بود درحالی که بر اساس استانداردها غلظت آنها در آب سطحی باید بسیار ناچیز و یا صفر باشد.

رودخانه های مئاندری دینامیک فعالی داشته و دائماً در حال تغییر و دگرگونی هستند. اما فعالیت های انسان تغییراتی را در این فرایندها ایجاد می نماید. در این تحقیق روند تغییرات مورفولوژیکی رودخانه شلمان رود (شرق گیلان) در طی یک دوره 51 ساله بین سال 1346 تا 1397 مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. برای انجام این کار از عکس های هوایی سال های 1346 و 1373 و همچنین تصاویر گوگل ارث سال های 1382 و 1397 استفاده شد. پارامترهای هندسی رودخانه (مورفومتری) شامل طول کانال، طول موج، زاویه مرکزی، دامنه موج و شعاع قوس اندازه گیری شدند. پارامترهای مورفودینامیک شامل مهاجرت جانبی کانال، میزان فعالیت کانال و میزان همپوشانی کانال مورد بررسی قرار گرفتند و سپس مورفولوژی کانال و مدل های مختلف مهاجرت کانال مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد میانگین مقادیر پارامترهای هندسی پیچانرودها طی دوره 51 ساله تفاوت مشخصی نداشته اند. پارامترهای مورفودینامیک تغییرات کاهشی مشخصی را تجربه کرده اند. میزان مهاجرت جانبی کانال در دوره 73-1346 بسیار زیاد بوده اما در دوره های بعد شدیداً کاهش یافته و میزان همپوشانی کانال افزایش یافته است. مورفولوژی تغییرات مئاندر هم در دوره اول تغییرات محسوسی داشته و در دوره های دوم و سوم تغییرات ناچیزی داشته و الگوی کلی مهاجرت تغییر کرده است. این قسمت از رودخانه شلمان رود در طی دوره های مورد بررسی از تعادل دینامیک به تعادل استاتیک تغییر یافته است.

تغییر ترکیب شیمیایی (لیپید و پروتئین) بافت عضله و برخی شاخص های بیولوژیکی (طول و وزن) جنس های نر و ماد ه ماهی کپور د ریای خزر حوضه گرگانرود د ر طول مراحل مختلف رسید گی جنسی مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور 5 مرحله نمونه برد اری (از د ی ماه 1384 تا ارد یبهشت 1385) د ر زمان مهاجرت تخمریزی ماهی کپور معمولی صورت گرفت و د ر هر مرحله طول استاند ارد ماهی با د قت ±1 میلی متر، وزن ماهی با د قت ±10 گرم، چربی و پروتئین (بر اساس د رصد وزن خشک) عضله نر و ماد ه اند ازه گیری شد . اختلاف معنی د اری د ر میزان لیپید و پروتئین عضله ماهیان نر و ماد ه د ر مراحل مختلف رسید گی جنسی د ر جنسهای نر و ماد ه مشاهد ه نگرد ید (p<0.05). اما روند کاهشی مشاهد ه شد ه د ر ترکیب شیمیایی عضله طی رسید گی جنسی د ر زمستان احتمالا حاکی از مصرف مقد اری از ذخیره غذایی (لیپید) عضله ماهیان جهت تامین نیاز انرژی و تشکیل تولید ات جنسی و کاهش پروتئینهای محلول د ر آب عضله و افزایش مشاهد ه شد ه د ر میزان لیپید بافت عضله د ر بهار احتمالا به جهت تغذیه می باشد .

گیلان یکی از استانهای شمالی کشور ایران است که علیرغم داشتن پتانسیل زیاد برای تولید محصولات کشاورزی و داشتن جنگلهای بسیار وسیع، مطالعات خاکشناسی مخصوصاً تحقیقات پایه ای در آن بسیار کم صورت گرفته است. بمنظور بررسی اثر زمان در تشکیل خاکهای منطقه، خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و میکرومورفولوژیکی 4 خاک حاشیه رودخانه سفیدرود که روی دشت سیلابی و سه پادگانه قرار گرفته اند مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. اجزاء مختلف شن، سیلت و رس به روش سانتریفیوژ جدا و اندکس تشابه با استفاده از 8 گروه شن و سیلت درشت برای بررسی انقطاع سنگی در پروفیل خاک تعیین گردید. اشکال مختلف آهن (اکسید آهن آزاد، بی شکل و شکل آلی) بترتیب بوسیله سیترات بی کربنات دی تیونیت (CBD)، آمونیوم اکسالات و سدیم پیروفسفات استخراج و اندازه گیری شد. افزایش اختلاف آهن استخراج شده بوسیله آمونیوم اکسالات از سیترات بی کربنات دی تیونیت (Fe-d Fe-O) از دشت سیلابی بطرف پادگانه بالایی کاهش می یابد که این کاهش افزایش تکامل و سن نسبی این خاکها را نشان می دهد. فاکتورهای دیگری نظیر مواد آلی، گنجایش تبادل کاتیونی بطرف پادگانه بالایی افزایش و pH خاک و درصد اشباع بازی کاهش می یابند. مطالعه کانیها در بخش رس نشان می دهد که کلریت از دشت سیلابی بطرف پادگانه میانی و بالایی در نتیجه افزایش سن، کاهش pH و شستشوی زیاد به کانیهای اسمکتیت، رسهای بین لایه ای و برخی کانیهای مختلط نامنظم تبدیل شده است. با انتقال هیدروکسید بین لایه ای از بین لایه های رسهای 2:1 مشخص گردید که رس آن از نوع اسمکتیت (HIS) می باشد. وجود انقطاع سنگی در خاک پادگانه میانی و بالایی که بوسیله اندکس تشابه نیز ثابت شده است، نشاندهنده آبرفتی بودن رسوبات فوق الذکر می باشد که این مساله نیز نظریه قبلی مبنی بر بادی بودن این مواد را رد می کند.

در سال های اخیر، وقوع زمین لغزش ها در مناطق شمالی کشور به دلیل تغییر کاربری اراضی از جنگل به باغ های چای و احداث جاده افزایش یافته است. لزوم بررسی و تحقیق در خصوص این پدیده، عوامل مؤثر در وقوع آن و همچنین شناسایی مناطق حساس برای پیشگیری یا دوری جستن از خسارات ناشی از آن، بخوبی احساس می شود. روش های متعددی برای پهنه بندی مناطق مختلف از نظر حساسیت به وقوع زمین لغزش وجود دارد که از میان آنها روش آماری رگرسیون چند متغیره برای پهنه بندی منطقه استفاده شد و در نهایت مدلی برای پهنه بندی منطقه ارایه گردید. در پایان، برای ارزیابی صحت آن، این مدل برای حوزه آبخیز مجاور که از بسیاری لحاظ (سنگ شناسی، کاربری، اراضی، بارندگی و ...) مشابه حوزه مورد مطالعه بود، به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که اکثر زمین لغزش های وقوع یافته در این حوزه، در پهنه بسیار که توسط مدل پیشنهادی مشخص شده بود، قرار گرفته اند، بنابراین صحت مدل پیشنهادی برای منطقه مورد مطالعه مورد تایید قرار گرفت.